اسلام آباد : سپريم ڪورٽ ۾ جسٽس امين الدين خان جي سربراهي ۾ 7 رڪني آئيني بينچ فوجي عدالتن ۾ عام ماڻهن جي ٽرائل خلاف انٽرا ڪورٽ اپيل جي ٻڌڻي ڪئي.ٻڌڻي دوران جسٽس جمال مندوخيل چيو ته آرمي ايڪٽ صرف فوج تي لاڳو ٿئي ٿو، اسان اهو غور ڪنداسين ته فوجي آفيسرن کي بنيادي حق ۽ انصاف ملي ٿو يا نه. عدالت ۾ جسٽس مسرت هلالي چيو ته انهن کي اهو به واضح ڪرڻ گهرجي ته فوجي عدالت ۾ فيصلو ڪير لکندو آهي. منهنجي ڄاڻ موجب، ڪو ٻيو ڪيس ٻڌندو آهي ۽ ڪمانڊنگ آفيسر سزا جو فيصلو ڪندو آهي.هن چيو ته اهڙو ماڻهو ڪيئن سزا جو فيصلو ڪري سگهي ٿو جنهن ڪيس ٻڌو ئي نه هجي؟ عدالت ۾، دفاع واري وزارت جي وڪيل چيو ته جيڪ برانچ فيصلو لکڻ ۾ مدد ڪري رهيو هو.جسٽس مسرت هلالي چيو، “خواجه، توهان هڪ مثال ڏنو ته فوجي ٽرائل آمريڪا ۾ به ٿيندا هئا. جيڪڏهن اهڙو ٽرائل ڪنهن ٻئي ملڪ ۾ ٿئي ٿو ته جج ڪير هوندو آهي؟” جسٽس محمد علي مظهر چيو ته سڄي دنيا ۾ ڪورٽ مارشل ۾ صرف آفيسر ئي ويهندا آهن.خواجه حارث چيو ته ڪورٽ مارشل ۾ ويهندڙ آفيسرن کي ٽرائل جو تجربو هوندو آهي.جسٽس محمد علي مظهر چيو ته جج پڇي رهيو آهي ته ڇا انهن آفيسرن وٽ قانوني قابليت به آهي؟ جسٽس مسرت هلالي چيو، “جيڪڏهن مون کي اجازت هجي، ڇا مان پاڻ کان سوال پڇي سگهان ٿو؟” هڪ آرمي چيف جي جهاز کي ايئرپورٽ جون بتيون بند ڪري ملڪ ڇڏڻ لاءِ چيو ويو. هن واقعي ۾، سڀئي مسافر خطري ۾ پئجي ويا،هن جهاز ۾ ٿورو تيل بچيو هو، پر ان کي اڃا تائين خطري ۾ رکيو ويو هو.عدالت ۾ خواجه حارث چيو ته جيڪو ماڻهو جهاز ۾ نه هو، اهو ڪيئن ان کي هاءِ جيڪ ڪري سگهي ٿو؟ مان هتي سياسي نه ٿيندس، پر بعد ۾ سپريم ڪورٽ ان جو جائزو ورتو، سپريم ڪورٽ تسليم ڪيو ته جهاز ۾ ڪافي تيل بچيل هو. جسٽس مسرت هلالي چيو ته هن هڪ واقعي جي ڪري ملڪ ۾ مارشل لا لاڳو ڪيو ويو. مارشل لا کان پوءِ به، اهو ڪيس فوجي عدالت ۾ نه هليو.خواجه حارث چيو ته هاءِ جيڪنگ آرمي ايڪٽ ۾ درج ٿيل ڏوهه ناهي، جنهن ڪري فوجي عدالت ۾ ٽرائل نه ٿي سگهيو هو.جسٽس مسرت هلالي چيو ته، “انتظار ڪريو، هن حوالي سان هڪ ٻيو سوال پيدا ٿئي ٿو.” جيڪڏهن ڪو جنگي يا فوجي جهاز اغوا ڪيو وڃي ته ان جو ڪيس ڪٿي هلايو ويندو؟ جسٽس جمال مندوخيل چيو ته انهن کي فوجي عدالتن ۾ ٽرائل جي طريقيڪار کان مطمئن هجڻ گهرجي.جسٽس مسرت هلالي چيو ته ٽرائل هلائيندڙ آفيسر پاڻ عدالت ۾ فيصلو نٿو ٻڌائي. ٽرائل هلائيندڙ آفيسر ڪيس کي ٻئي سينئر آفيسر ڏانهن موڪلي ٿو، جيڪو فيصلو ٻڌائي ٿو. هڪ آفيسر جنهن ٽرائل ٻڌو ئي نه آهي، اهو ڪيئن ڏئي سگهي ٿو؟ فيصلو؟جسٽس مندوخيل چيو ته مان هن شعبي ۾ 34 سالن کان آهيان، پر مان اڃا تائين پاڻ کي مڪمل نٿو سمجهان، ڇا هن فوجي آفيسر وٽ موت جي سزا ڏيڻ لاءِ ڪافي تجربو ۽ مهارت آهي؟وڪيل خواجه حارث چيو ته هو دليلن جي ٻئي حصي ۾ فوجي ٽرائل جي طريقيڪار جي مڪمل وضاحت ڪندو.عدالت ۾ ايڊيشنل اٽارني جنرل عامر رحمان چيو ته 9 مئي جي واقعن ۾ جوابدارن جو ڪل تعداد 5000 جي لڳ ڀڳ هو، ۽ 105 جوابدارن جي موجودگي جا ثبوت آهن جن کي واقعي واري هنڌ تي فوجي عدالت ۾ پيش ڪيو ويو هو.بعد ۾ فوجي عدالتن ۾ عام ماڻهن جي ٽرائل خلاف انٽرا ڪورٽ اپيل تي ٻڌڻي سومر تائين ملتوي ڪئي وئي.
