اسلام آباد: آمريڪي وار ڊپارٽمينٽ جي ڊسمبر 2025 ۾ جاري ڪيل رپورٽ موجب، چين مبينا طور ٻن جديد جنگي جهازن جي تياري تيز ڪري رهيو آهي. عام طور تي انهن کي J-36 ۽ J-50 چيو وڃي ٿو، ۽ انهن بابت وڏي پيماني تي اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي مستقبل ۾ هوائي بالادستي ۽ بحري هوابازي بابت چين جي سوچ جي عڪاسي ڪن ٿا، جنهن سان ملڪ ڇهين نسل جي جنگي جهازن جي آزمائش ڪندڙ پهرين ملڪن مان هڪ ٿي سگهي ٿو۔
تازن سالن ۾ وڏين طاقتن وچ ۾ مقابلو وڌندڙ طور تي ايندڙ نسل جي فوجي هوابازي جي ترقي ڏانهن منتقل ٿي ويو آهي. هن شعبي ۾ سڀ کان اهم اڳڀرائين مان هڪ، چين پاران ڇهين نسل جي جنگي جهازن جي منصوبن کي تيز ڪرڻ بابت رپورٽون آهن۔
ڇهين نسل جا جنگي جهاز اڄ جي پنجين نسل جي جهازن، جهڙوڪ آمريڪي F-35 يا چين جي J-20، کان گهڻو اڳتي وڃڻ جي اميد رکن ٿا. رڳو اسٽيلٿ ۽ رفتار تي ڌيان ڏيڻ بدران، اهي مستقبل جا جهاز هڪ نيٽ ورڪڊ نظام جو حصو بڻجي ڪم ڪرڻ لاءِ تيار ڪيا وڃن ٿا. ڇهين نسل جي جنگي جهازن سان لاڳاپيل اهم خاصيتون اڪثر بيان ڪيون وڃن ٿيون۔
تصوراتي يا ڊيزائن مرحلي کان ٻاهر
آمريڪي رپورٽ زور ڏئي ٿي ته چين هاڻي رڳو تصوراتي يا ڊيزائن مرحلي ۾ ناهي؛ اهي جهاز فعال فلائيٽ ٽيسٽ پروگرامن جو حصو آهن، جن جي پٺڀرائي ملڪ جي اعليٰ سطح جي هوابازي صنعت ڪري رهي آهي. رپورٽ موجب، ٻنهي پليٽ فارمن جي عملي صلاحيت 2030ع جي وچ واري ڏهاڪي تائين سامهون اچي سگهي ٿي، جيڪو آمريڪي ايئر فورس جي NGAD ۽ نيوي جي F/A-XX منصوبن جي ٽائيم لائين سان ملي ٿو، جيئن Army Recognition ٻڌايو آهي.
جنهن جهاز کي عام طور J-36 چيو وڃي ٿو، اهو بنيادي طور هوائي بالادستي ۽ ڊگهي فاصلي جي مشنن لاءِ تيار ڪيل جنگي جهاز سمجهيو وڃي ٿو. تجزيه نگارن جو خيال آهي ته اهو جهاز آخرڪار چين جي هوائي فوج ۾ اڳوڻن پنجين نسل جي جنگي جهازن جي جاءِ وٺي يا انهن جي مدد ڪري سگهي ٿو.
بغير پڇڙ يا گڏيل ونگ ڊيزائن
J-36 بابت وڏي پيماني تي چيو وڃي ٿو ته ان ۾ بغير پڇڙ (tailless) يا گڏيل ونگ (blended-wing) ڊيزائن آهي، جيڪو ريڊار تي نظر اچڻ گهٽ ڪري ٿو ۽ هوائي حرڪت جي ڪارڪردگي بهتر بڻائي ٿو. اهڙي ڊيزائن سان اندروني طور تيل رکڻ جي گنجائش به وڌي ٿي، جيڪا پيسفڪ علائقي جهڙن وڏن محاذن ۾ ڊگهي فاصلي جي آپريشن لاءِ انتهائي ضروري آهي.
اندروني هٿيارن جا خانا به مرڪزي خصوصيت هئڻ جي اميد آهن، جن سان جهاز بغير اسٽيلٿ متاثر ڪرڻ جي ميزائل ۽ ٻيو سامان کڻي سگهي ٿو. مجموعي شڪل ۽ ڍانچو سخت دفاعي هوائي علائقن ۾ زنده رهڻ لاءِ بهتر بڻايل نظر اچي ٿو.
J-36 جو هڪ اهم پهلو ان جو مصنوعي ذهانت ۽ سينسرز جي گڏيل استعمال تي دارومدار آهي. رڳو هڪ الڳ جنگي جهاز طور ڪم ڪرڻ بدران، اميد آهي ته اهو هڪ ڪمانڊ نوڊ طور ڪم ڪندو، جيڪو مختلف سينسرز مان ڄاڻ گڏ ڪري ان کي وسيع جنگي نيٽ ورڪ ۾ ورهائيندو.
J-36 بغير انساني جهازن جي هدايت به ڪري سگهي ٿو
مستقبل جي تڪرارن ۾، J-36 بغير انساني هوائي جنگي جهازن جي هدايت ڪري سگهي ٿو، اليڪٽرانڪ جنگ جا ڪم سنڀالي سگهي ٿو يا ڊگهي فاصلي وارن حملي وارن آپريشنز جي هم آهنگي ڪري سگهي ٿو. هي طريقو الڳ الڳ پليٽ فارمن کان هٽي مڪمل طور گڏيل هوائي جنگي نظامن ڏانهن تبديلي ظاهر ڪري ٿو.
J-36 سان گڏ، اهو به سمجهيو وڃي ٿو ته چين هڪ ٻيو ڇهين نسل جو جهاز J-50 تيار ڪري رهيو آهي. زميني بنيادن تي هلندڙ J-36 جي ابتڙ، J-50 کي جهاز بردار ٻيڙين لاءِ وڌيڪ مناسب بڻايو پيو وڃي، جيڪو چين جي وڌندڙ بحري خواهشن جي حمايت ڪري ٿو.
جهاز بردار ٻيڙين تي هلندڙ جهازن کي خاص چيلينجن کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، جن ۾ ننڍو ٽيڪ آف فاصلو، انتهائي دٻاءُ وارا لينڊنگ مرحلا ۽ محدود اسٽوريج جي جاءِ شامل آهن. ان ڪري، سمجهيو وڃي ٿو ته J-50 ۾ وڌيڪ مضبوط ڍانچو، وڌيڪ طاقتور لينڊنگ گيئر ۽ ممڪنه طور تي فولڊ ٿيندڙ پر شامل هوندا، ته جيئن اهو جهاز بردار ٻيڙين سان هم آهنگ ٿي سگهي.
J-50 بابت بحثن ۾ اڪثر ٻٽي انجڻ واري ترتيب جو ذڪر ڪيو وڃي ٿو، ڇو ته اهڙي ترتيب مشڪل بحري آپريشنز دوران وڌيڪ طاقت ۽ حفاظت فراهم ڪري سگهي ٿي.
J-50 امڪاني طور چين جي جهاز بردار هوائي ونگن جو مستقبل جو بنياد بڻجندو، جيڪو ٽائپ 003 فوجيان ۽ ان کان پوءِ ايندڙ جديد جهاز بردار ٻيڙن تان آپريٽ ڪندو. ان جا مشن ممڪنه طور هوائي دفاع، ٻيڙن جو تحفظ ۽ چين جي ساحل کان پري طاقت جو اظهار شامل هوندا.
J-36 وانگر، J-50 کان به اميد آهي ته اهو انسان ۽ بغير انسان جهازن جي گڏيل آپريشن تي زور ڏيندو، جنهن سان اهو پيچيده بحري ماحول ۾ خودمختيار يا ريموٽ ڪنٽرول جهازن سان گڏ ڪم ڪري سگهندو.
چين جي پروٽوٽائپ جهازن سان ظاهر ٿيندڙ اڳڀرائي، آمريڪا جي اختيار ڪيل طريقي سان مقابلو ڪري ٿي. آمريڪي ڇهين نسل جون ڪوششون، جهڙوڪ نيڪسٽ جنريشن ايئر ڊوميننس (NGAD) پروگرام ۽ نيوي جو F/A-XX، هڪ ئي جهاز بدران ”نظامن جي خاندانن“ طور ترتيب ڏنل آهن.
تبصرے بند ہیں۔